Rozpoczynamy nowy cykl poświęcony ocalałym z Holokaustu, świadkom historii, którzy stali się depozytariuszami pamięci. Cykl, zawiera osobiste opowieści ludzi, którzy na sobie doświadczyli nienawiści, nietolerancji i przemocy. Dzięki ich świadectwom podtrzymujemy pamięć o ludziach i minionym świecie, skazanym na zagładę. Relacje świadków są niezwykle ważnym elementem pamięci i edukacji oraz ostrzeżeniem przed konsekwencjami wojen i rasizmu.

Amelia (Mila) Sandberg-Mesner urodziła się 22 listopada 1923 r. w Zaleszczykach nad Dniestrem, w miasteczku przy granicy Polski z Rumunią. Była trzecim dzieckiem Fanny i Zygmunta Sandbergów. Jako pierwsza na świat przyszła w 1908 roku jej najstarsza siostra Róża (Ziuta), a w 1919 roku Lola. Róża w 1928 roku wyszła za mąż za lekarza Dawida Wassermana i po ślubie zamieszkała w Kołomyi. W 1932 roku urodziła córkę, którą pieszczotliwie nazywano Anusią. W 1935 roku rodzice Mili, po śmierci brata i bratowej Fanny, zaadoptowali najmłodsze ich dziecko, Jasię. Kilka miesięcy po wybuchu wojny, Mila wraz z rodziną przeniosła się do Kołomyi. W lutym 1942 roku Fanny i Zygmunt Sandbergowie oraz ich młodsze córki Lola, Mila oraz ich kuzynka Jasia zostali zamknięci w tamtejszym getcie. W przetrwaniu tego ciężkiego okresu ofiarnie pomagał im Albin Thiel, przyjaciel rodziny, który przynosił żywność i niezbędne rzeczy do przeżycia. Podczas akcji likwidacyjnej getta w październiku 1942 r. Sandbergowie zostali brutalnie wepchnięci wraz z innymi Żydami do bydlęcych wagonów. Wiedząc, że jadą na pewną śmierć, część uwięzionych osób postanowiła wyskoczyć z pociągu. Niebezpieczna ucieczka udała się Loli, Mili oraz Jasi. Rodzice Mili nie zdecydowali się na skok z pociągu. Zginęli w niemieckim obozie zagłady w Bełżcu. Po udanym skoku, Albin wraz z pomocą proboszcza ks. Ludwika Peciaka z Kołomyi przygotował dla nich fałszywe metryki chrztu. Odtąd Lola była oficjalnie jego żoną, Marią Kazanowską-Thiel, Mila kuzynką żony Stanisławą Schmiedel, a Jasia służącą Anielą Wojciechowską. Początkowo zamieszkali we Lwowie. Później przenieśli się do niemieckiej kolonii Ernsdorf koło Bóbrki. W 1945 r. Thiel oraz część rodziny Sandberg przedostała się na terytorium Rumunii. Tam ich drogi rozeszły się w różne strony. Jasia Elberger zamieszkała w Izraelu, a Lola, Mila oraz ich najstarsza siostra Róża (Ziuta) z rodziną w Kanadzie. Albin Thiel natomiast ożenił się z rumuńską lekarką i wyemigrował do Ameryki Południowej, Mila straciła kontakt z Albinem. Obecnie Amalia Sandberg-Mesner ma 97 lata, mieszka wraz z mężem Iziem w Montrealu. Więcej na temat historii Mili przeczytają Państwo w prezentacji zamieszczonej poniżej.