rozwiń menu główne

14.06.2021

"Piszę już pewnie do Pana ostatni list....Cmentarz jest w Bełżcu" - losy Szlamy Ber Winera

Z okazji Narodowego Dnia Pamięci Ofiar Niemieckich Nazistowskich Obozów Koncentracyjnych i Zagłady przypominamy sylwetkę Szlamy Ber Winera uciekiniera z obozu zagłady w Chełmnie nad Nerem, który złożył szczegółową relację dotyczącą masowej zagłady w cieżarówkach-komorach gazowych Chełmna i najprawdopodobniej zginął w obozie zagłady w Bełżcu.

Szlama Ber Winer urodził się w 1911 r. w Izbicy Kujawskiej. W stycznia 1942 r. został deportowany do Chełmna nad Nerem, gdzie Niemcy utworzyli pierwszy ośrodek zagłady ludności żydowskiej. Szlamka po przybyciu do obozu przydzielono do komanda leśnego (Waldkommando), które zajmowało się zakopywaniem zwłok zamordowanych Żydów. Po kilku dniach wiedział już, że także czeka go śmierć i jedyną szansą na przeżycie jest ucieczka. W związku z tym 19 stycznia 1942 roku Szlama zdecydował się uciec — podczas transportu wyskoczył przez okienko w ciężarówce. Po dłuższej wędrówce dotarł do getta w Warszawie, gdzie przekazał informację dotyczącą masowej zagłady, prowadzącym tajne archiwum getta warszawskiego, grupie Oneg Szabat. Z Warszawy został wysłany do Zamościa, gdzie przebywała jego krewna Fela Bajlerowa. Na początku kwietnia napisał pełen aluzji list do Hersza Wassera, sekretarza Oneg Szabat, w którym informuje, że w Bełżcu dzieje się to samo, co przeżył w Chełmnie:

Od kuzyna z Lublina otrzymałem ukłony i od rodziny z Izbicy Lubelskiej również otrzymałem ukłony itd. Piszą mi, że cała rodzina znalazła się na cmentarzu, w taki sam sposób jak w Chełmnie. Proszę sobie przedstawić moją rozpacz, już nie mam siły do płaczu. Piszę już pewnie do Pana ostatni list i ja z pewnością też pójdę tam, dokąd poszli moi Rodzice, i w taki sam sposób. (...) Cmentarz jest w Bełżcu. Jest to ta sama śmierć co w Chełmnie. (Zbiory ŻIH)

11 kwietnia 1942 roku, podczas pierwszej Akcji w getcie zamojskim, Winer został prawdopodobnie deportowany do niemieckiego obozu zagłady w Bełżcu i zamordowany wraz z grupą około 3000 Żydów

Po pełnym powiększeniu użyj klawiszy strzałek, aby zmienić obraz oraz klawisza ESC, aby zamknąć powiększenie

  •  Szlama Ber Winer. Zbiory ŻIH
  •  Fragment listu Szlamka do Hersza Wassera. Zbiory ŻIH
  • 24 kwietnia Abram Bajler, bratanek Szlamka, wysłał do Hersza Wassera list, w którym poinformował o losie matki i wujka Szlamka, którzy najprawdopodobniej ponieśli śmierć w obozie zagłady w Bełżcu.
  • Pokaż powiększenie powyżej:  Szlama Ber Winer. Zbiory ŻIH
  • Pokaż powiększenie powyżej:  Fragment listu Szlamka do Hersza Wassera. Zbiory ŻIH
  • Pokaż powiększenie powyżej: 24 kwietnia Abram Bajler, bratanek Szlamka, wysłał do Hersza Wassera list, w którym poinformował o losie matki i wujka Szlamka, którzy najprawdopodobniej ponieśli śmierć w obozie zagłady w Bełżcu.

Społeczności

polski

english