Pomnik i jego symbolika

Głównym zadaniem założenia pomnikowego na terenie byłego obozu zagłady w Bełżcu jest oddanie czci pomordowanym tu Żydom zgodnie z tradycją judaistyczną. Koncepcja architektoniczno-rzeźbiarska obejmuje cały obszar byłego obozu zagłady. Najważniejszym elementem kompozycji jest przestrzeń symbolicznej zbiorowej mogiły, na obszarze której oznaczone zostały miejsca lokalizacji masowych grobów.

W miejscu, w którym znajdowała się bocznica kolejowa, usytuowane zostało główne wejście na cmentarzysko. Jego częściami są „Rampa” i budynek Muzeum. Zespół tych elementów od strony bramy wjazdowej stanowi formę muru cmentarnego, w jego końcowej części znajduje się kompozycja rzeźbiarska wykonana ze zdemontowanych podkładów kolejowych. Symbolizuje ona stos spaleniskowy , na którym załoga obozu spalała zwłoki ofiar. Tuż za nią, na ścianie, umieszczono fragment wiersza izraelskiego poety Dana Pagisa pt. „Napisane ołówkiem w zaplombowanym wagonie towarowym”. Jedynym zejściem z „Rampy” jest „Droga”, która prowadzi w kierunku „Szczeliny” przypominającej swoim wyglądem pęknięcie w ziemi. Na samym jej początku znajduje się żeliwna płyta pokryta reliefem w kształcie gwiazdy Dawida, stanowi ona punkt przekroczenia granicy cmentarza. Poprzez wznoszące się coraz wyżej ściany sprawiające wrażenie zagłębiania się w teren oddana została groza jednej z największych mogił świata. Zwieńczeniem „Szczeliny” jest granitowa ściana, na której wyrzeźbiony został cytat z Księgi Hioba „Ziemio nie kryj mojej krwi, iżby mój krzyk nie ustawał”. Wraz ze znajdującymi się po przeciwnej stronie kamiennymi tablicami, na których umieszczone zostały symboliczne imiona ofiar, miejsce to tworzy „Niszę Ohel”.

Z podziemnego placu na lewą i prawą stronę prowadzą schody, którymi można wyjść na górną granicę pomnika. Dalsza droga wyznaczona została poprzez „Kamienny Stos” w formie betonowej ścieżki. Znajdują się na niej żeliwne napisy z nazwami miejscowości, z których następowały deportacje do obozu zagłady w Bełżcu. Wykonane z surowego korodującego metalu mają symbolizować krwawe łzy ofiar. Na terenie mogił zostały zachowane te drzewa, które były świadkami tragicznych wydarzeń. Powierzchnię mogił pokryto żużlem hutniczym. Duża ilość kamieni zgodnie z żydowską tradycją symbolizuje pamięć o każdej ofierze obozu, ma również świadczyć o wyjątkowości tego miejsca.